Năm 1850, nhà kinh tế học người Pháp Claude-Frédéric Bastiat xuất bản bài luận nổi tiếng của mình, “Ce qu’on voit et ce qu’on ne voit pas” hay “Điều gì được nhìn thấy và điều gì không được nhìn thấy”. Trong đó, ông lập luận chống lại “những nhà kinh tế học tồi”, những người chỉ nhìn vào hiệu quả ban đầu của các hành động, chứ không phải những kết quả về sau này.

Bastiat lấy ví dụ cửa sổ 1 cửa hàng bị vỡ. Để sửa nó, chủ cửa hàng phải thuê thợ làm kính. Bây giờ người thợ kính có tiền, và có thể sử dụng nó để mua những thứ khác. Như vậy, nền kinh tế đã được cải thiện, phải không?

Nhưng nó chỉ đưa ra những gì nhìn thấy được trên bề mặt, tiền đã chi tiêu và người làm kính được thuê, chứ không phải những điều không nhìn thấy sau này, rằng tiền đó nếu không dùng thay kính vô ích thể dùng để mua những thứ khác có ích hơn. Những nhà kinh tế học tồi lấy lí do từ điều “đã thấy” và lập luận rằng nên phá cửa sổ để kích thích nền kinh tế. Nhà kinh tế học khôn ngoan biết rằng đập phá các thứ chỉ làm con người xấu xí hơn.

Việc phá cửa sổ phản tác dụng là khỏi bàn. Song, trong đời sống công việc, nhiều người trong chúng ta lại chính là “nhà kinh tế học tồi” mà Bastiat đã cảnh báo. Ta tập trung vào năng suất , nhưng lại làm suy yếu khả năng làm công việc quan trọng mà người khác không nhìn thấy.

Hãy xem thử trường hợp một người ở lại văn phòng muộn hàng đêm, để cho mọi người thấy anh ta là một “người gánh team” như thế nào. Ngoại trừ điều này làm anh ta ngủ ít hơn và khiến anh ta uể oải. Anh ta bỏ lỡ thời gian dành cho đồng nghiệp, những người có lẽ đã giới thiệu anh ấy cho các dự án và sự thăng tiến. Anh ta không bao giờ có thời gian để suy nghĩ, và do đó không nghĩ ra những ý tưởng tuyệt vời có thể thúc đẩy anh ta tiến lên. Bất chấp sự cực nhọc của anh ấy, sự thiếu tiến bộ của anh ấy chỉ thuyết phục ảnh rằng mình đã không đủ chăm chỉ.

Hôm nay, tôi muốn xem xét câu hỏi của Bastiat vì nó áp dụng cho công việc của chúng ta. Những yếu tố vô hình nào ảnh hưởng đến năng suất của chúng ta để một thứ trông có vẻ lười biếng thực sự mang lại kết quả?

Những người đam mê năng suất thích thức dậy sớm. Thức dậy lúc 7 giờ sáng là chưa đủ với họ, có khi cần thức dậy lúc 6, 5 hoặc thậm chí 4h30 sáng.

Tất cả chúng ta đều khác nhau về thời điểm ngủ tự nhiên, vì vậy, dậy sớm có thể phù hợp với một số người. Nhưng đối với nhiều người khác, nó đang buộc chúng ta vào một nhịp điệu không tự nhiên dẫn đến việc ngủ ít hơn.

Ngủ là một ví dụ điển hình của một hoạt động hiệu quả trông có vẻ lười biếng. Giấc ngủ không chỉ giúp củng cố trí nhớ, nâng cao nhận thức và cải thiện tâm trạng của bạn, mà sự vắng mặt của nó là rất tai hại. Không ngủ đủ giấc, nhiều người trong chúng ta tin rằng mình đã “thích nghi” nhưng sự thật là hiệu suất nhận thức của chúng ta cứ tiếp tục giảm.

Ngủ ngon dẫn đến làm việc tốt hơn.

Một hệ quả khác của việc ưu tiên cái “thấy” hơn cái “không thấy” trong công việc là chúng ta coi nhẹ thời gian dành cho việc suy nghĩ. Vì người ngoài không biết ta đang nghĩ gì , nên những người hay nhìn xa xăm hoặc “đang nghỉ giải lao” thường bị coi là làm biếng.

Thực tế, đi bộ đường dài chỉ để suy nghĩ là một trong những điều hiệu quả nhất bạn có thể làm. Albert Einstein, khi mường tượng về những ý tưởng đằng sau thuyết tương đối rộng đã làm phần lớn việc suy nghĩ khi đi bộ đường dài. Thay vào đó, nếu ông bị buộc phải liên tục ra những bài báo tầm thường, để tỏ ra mình năng suất, toàn bộ hiểu biết của chúng ta về vũ trụ sẽ thật nghèo nàn.

Việc tám chuyện là dấu hiệu của sự lười nhác. Nhưng không phải vậy.

Trong cuốn “Enigma of Reason”, 2 nhà nghiên cứu Hugo Mercier và Dan Sperber, cho rằng con người không tiến hóa để suy luận tốt về mọi thứ một cách cô lập. Khả năng suy luận, logic và thấu hiểu của chúng ta được phát triển để giành chiến thắng trong các cuộc tranh luận, chứ không phải để xác định sự thật.

Điều này ngụ ý rằng khi bạn chỉ nghĩ về vấn đề một mình, thì việc đi đến kết luận chính xác sẽ khó hơn nhiều. Đối mặt với một “hội đồng”, bạn tận dụng được khả năng lý trí của mình theo cách chúng được thiết kế. Kết quả là, nhiều thông tin dường như không thể với được khi làm một mình lại thật hiển nhiên khi có sự tương tác với nhau.

Tất nhiên, giống như tất cả các cải tiến năng suất vô hình khác, cách này bị đánh giá là dở vì giao tiếp xã hội thường không tạo ra những đột phá về năng suất gì cả. Tuy nhiên, dành thời gian để trò chuyện về những vấn đề khó khăn với đồng nghiệp hiếm khi là lãng phí.

Giấc ngủ rất quan trọng. Đặc biệt là vào ban đêm khi bạn có thể bước vào giai đoạn ngủ sâu hơn, giúp củng cố trí nhớ.

Tuy vậy, cuộc sống không phải lúc nào cũng cho phép ta có giấc ngủ trọn vẹn. Đôi khi chúng ta sẽ thấy mình phải vật lộn để thức trong khi làm việc, hầu như không đạt được tiến bộ nào. Trong những trường hợp đó, ngủ trưa nên được coi là một cách hiệu quả chứ không phải là sự lười biếng lãng phí.

Một khó khăn khi chợp mắt vào buổi trưa là bạn ngủ quên và cảm thấy chệnh choạng sau đó (chưa kể đến lãng phí thời gian). Vì vậy, nếu bạn đang ở một vị trí mà ngủ trưa là một lựa chọn, bạn có thể sử dụng mẹo CHIẾC THÌA. Nó bao gồm việc ngủ với một chiếc thìa trong tay và không chạm đất. Khi bạn ngủ quá say, các cơ của bạn sẽ giãn ra, thìa sẽ rơi xuống và tiếng kêu lục cục sẽ đánh thức bạn.

“Giấc ngủ cà phê”, khi mà bạn kết hợp một giấc ngủ ngắn với một ly cà phê trước khi ngủ trưa cũng có thể kéo dài sự tỉnh táo của bạn. Sự kết hợp này hoạt động đặc biệt hiệu quả vì adenosine, chất khiến bạn cảm thấy buồn ngủ, bị loại bỏ khỏi các thụ thể sau một giấc ngủ ngắn, và các thụ thể được giải phóng sau đó có thể được “sạc” bởi caffeine, giúp bạn tỉnh táo.

“Nếu bạn muốn hoàn thành việc gì đó, hãy đưa nó cho một người bận rộn”, câu thành ngữ xưa nói thế. Tôi thực sự nghĩ rằng câu nói này ẩn chứa một ý nghĩa. Những người bận rộn là những người khó nói lời từ chối nhất với những người đưa ra yêu cầu trong giờ của họ. Đó là lý do tại sao họ bận rộn.

Tôi thích cách tiếp cận của người từng đoạt giải Nobel, Richard Feynman. Vật lý là công việc khó khăn, như Feynman thừa nhận, “Để thực hiện công việc vật lý thực sự tốt, bạn cần một khoảng thời gian hoàn toàn vững chắc”. Giải pháp của ông để ngăn mọi người làm gián đoạn mình với những việc bận rộn khác á? Nói với họ rằng mình lười biếng và vô trách nhiệm:

“Tôi đã chế ra một câu chuyện cho bản thân – rằng tôi là người vô trách nhiệm. Tôi nói với mọi người, tôi chả làm gì cả. Nếu có ai đó yêu cầu tôi tham gia một ủy ban để lo việc tuyển sinh, thì không, tôi vô trách nhiệm.”

Năng suất không phải là làm được nhiều nhất, mà là đạt được nhiều nhất từ những gì đã làm

“Nếu bạn yêu những gì bạn làm, mỗi ngày là một kỳ du lịch.” Câu nói này tốt về mặt lý thuyết, nhưng nát bét về mặt thực hành. Ngay cả khi bạn yêu thích công việc của mình, hãy dành không gian cho đời sống riêng tư của bạn và hãy tách bạch nó khỏi công việc bạn đang làm. Hãy dành tâm trí cho những điều khác là thứ tối quan trọng để bạn thoát ra khỏi những thói quen khiến bạn mắc kẹt trong công việc.

Trong một cuộc thảo luận về du lịch giữa nhà báo Ezra Klein và nhà kinh tế học Tyler Cowen, Klein nhận xét rằng ông thường cảm thấy kiệt sức vì đi du lịch. Cowen trả lời rằng anh ấy có thể đi du lịch rất nhiều, vì anh ấy xem việc đi du lịch với sự nghiêm túc giống hệt như cái cách mọi người áp dụng cho công việc. Thay vì mong nó nhàn hạ, anh coi đó là cơ hội để mở mang kiến thức.

Tôi đồng ý với Cowen. Du lịch không phải là cách duy nhất để mở mang đầu óc, nhưng thường xuyên đi đến một nơi mới – cả về thể chất hoặc tinh thần – là điều cần thiết để tránh mắc kẹt trong những thói quen cũ. Các thói quen của bạn sẽ thường xuyên ngăn bạn khám phá các giải pháp mới sáng tạo. Nhìn thấy và khám phá những điều mới là điều cần thiết để ngăn chặn sự thiếu linh hoạt trong suy nghĩ và hành động của bạn.

Đôi khi, những người siêng năng và hiệu quả nhất lại hoàn thành ít nhất. Đó là bởi sự chịu đựng của họ đối với sự vất vả không cho họ từ bỏ công việc chẳng mang lại thành quả.

Gần như tất cả những người từng hoàn thành một điều gì đó có giá trị đều làm công việc có ý nghĩa và thú vị đối với họ. Không, có lẽ không phải lúc nào cũng vậy hoặc không cần nỗ lực, nhưng miệt mài hàng năm trời với công việc cơ bản không vui vẻ gì hiếm khi là công thức cho sự vĩ đại.

Để thực sự làm công việc bạn thích, đôi khi bạn cần phải từ bỏ công việc bạn ghét.